باغ موزۀ مشاهیر جهان شیراز

چشم حافظ به دیدن همسایگانش روشن نشد

۱6 سال از مراسم کلنگزنی پروژه ملی باغ موزه مشاهیر در شیراز می‌گذرد، پروژه‌ای که روند ساختش آنقدر طولانی شده که در حال رکورد زنی است. پروژه‌ای که قرار بود سه ساله افتتاح شود اما با گذشت 16 سال از موعد مقرر هنوز عملیات عمرانی اش تمام نشده است.

باغ موزه مشاهیر نام یکی از پروژه‌های بزرگ و ملی در شهر شیراز است که کلنگ ساخت آن در سال ۱۳۸۷ در کنار آرامگاه حافظ به زمین زده شد اما حالا با گذشت ۱6 سال هنوز به بهره برداری نرسیده است و وعده های مدیران کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس هنوز محقق نشده است.

پروژه‌ای که به اعتقاد کارشناسان حوزه گردشگری یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین پروژه‌های فرهنگی در کشور است و می‌تواند در توسعه گردشگری جنوب ایران تأثیر بسیاری داشته باشد.

باغ موزه مشاهیر در واقع فضایی بسیار وسیع در شمال آرامگاه حافظ است که در دل خود به معرفی ۴۸ نفر از بزرگان ادبی ایران و جهان مانند فردوسی، خواجوی کرمانی، سعدی، خیام، مولانا، ملک الشعرای بهار، نیما یوشیج، صائب تبریزی گوته، هگل، شکسپیر، تولستوی، تاگور و دانته می‌پردازد. فضایی تزئین شده با درختان نارنج و معماری همگون با محوطه آرامگاه خواجه اهل راز. همچنین بعد از این باغ موزه پروژه موزه منطقه‌ای فارس هم دیده می‌شود که ساخت این دو پروژه با هم آغاز شده و همچنان هم ادامه دارد.

آنچه که این روزها نگرانی فعالان حوزه گردشگری را دوچندان کرده کندی فعالیت‌های عمرانی این پروژه هاست، چرا که 16 سال از زمان آغاز ساخت آن می‌گذرد اما به قول معروف هنوز اندر خم یک کوچه است.

هرچند که پروژه از اهمیت بسزایی برخورداراست و به اعتقاد مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی و تاریخی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این پروژه می‌تواند تاثیر به سزایی در توسعه گردشگری شیراز داشته باشد اما روند کند فعالیت‌ها، سوالات بسیاری را درذهن تداعی می‌کند که برای نمونه می‌توان به چرایی افتتاح باغ موزه در موعد مقرر یعنی همان ۳ سال نه 16 سال اشاره کرد.

در این باره مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی، تاریخی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: درواقع هدف اصلی از اجرای این پروژه بزرگ وملی این است که محوطه پیرامونی آرامگاه حافظ ساماندهی و به جاذبه گردشگری تبدیل شود.

حمید رضا کارگر افزود: معرفی عرفای هم عصر حافظ، گسترش فضای سبز پیرامونی آرامگاه و ایجاد فضاها و مراکز فرهنگی و تجاری از یک سو و ساخت موزه منطقه‌ای فارس در کنار این پروژه از سوی دیگر این محدوده را به یک بسته (پکیج) گردشگری تبدیل می‌کند که گردشگران را ساعت‌ها در این محیط سرگرم می‌کند.

مسیر جدیدی برای گردشگری

وی گفت: باغ موزه مشاهیر در واقع نارنجستانی است که مسیر گردشگری خاصی را برای گردشگران مشخص می‌کند که تازگی دارد و جدید است.

اعتقاد مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی،تاریخی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افزود: در واقع این محوطه فضاهایی مربع شکل مملو از درخت نارنج و همیشه سبز است که به معرفی عرفای نامی ایرانی و جهانی که همرده حافظ بوده‌اند می‌پردازد.

مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی وزارت میراث فرهنگی با بیان اینکه در حال حاضر این دوپروژه (باغ موزه مشاهیر و موزه منطقه‌ای) در کنار آرامگاه حافظ، با مشارکت بخش خصوصی در حال ساخت است، افزود: بزرگی این پروژه به طور حتم هزینه زیادی دارد و اگر نخواهیم هزینه‌ای کنیم بی تردید کشور آباد نمی‌شود.

وی بر لزوم ساخت چنین پروژه‌هایی در شیراز تاکید کرد و گفت: بی شک این پروژه می‌تواند تأثیر به سزایی در توسعه گردشگری شیراز و ایجاد جاذبه جدید گردشگری برای جنوب کشور باشد.

در سال ۱۳۸۷ کلنگ پروژه به زمین زده شد ولی نقشه‌ها مدت زمانی طول کشید که به فاز اجرا درآید و با توجه به اینکه منابع مالی زیادی هم نیاز داشت عملاً در سال ۱۳۹۶ به بخش خصوصی واگذار شد.

محوطه باغ موزه حدود ۱۸ هزار متر مربع و دارای ۴ باغ نارنجستان است. قسمتی از این مجموعه سر باز و قسمتی هم سر پوشیده است.

در محوطه باز مجموعه پیش بینی حضور جمعیتی بیش از یک هزار نفر صورت گرفته است که این موضوع نشان از وسعت مجموعه می‌دهد.

گرانی ناگهانی مصالح ساختمانی و همچنین شیوع بیماری کرونا طی سالهای اخیر منجر به کندی فعالیت پروژه شد و هم اکنون با توجه به اتمام رسیدن عملیات اجرایی برخی فضاها ،هنوز پروژه باغ موزه مشاهیر به بهره برداری نرسیده است.

در حال حاضر عملیات اجرایی بخش‌های فرهنگی و خدماتی در پروژه مانند فروشگاه‌های صنایع دستی، بخش اداری و کتاب فروشی به پایان رسیده است و حتی نمای آجرکاری متناسب با مجموعه آرامگاه حافظ روبه اتمام است.

شرایطی که با شیوع ویروس کرونا پیش آمد روند اجرایی پروژه را با کندی همراه کرد.

ساخت چنین مجموعه‌ای در کنار آرامگاه حافظ ، ظرفیتی گردشگری فوق العاده ای برای شیراز فراهم کرده اما فضای موجود برای اجرای برخی مراسم خاص ادبی در این محوطه کافی نیست از این رو به طور حتم توسعه فیزیکی محوطه باید صورت می‌گرفت.

توسعه آرامگاه حافظ باید متناسب با مجموعه صورت می‌گرفت، باغ موزه مشاهیر در واقع ایجاد فضایی فرهنگی و معرفی شخصیت‌های عرفانی و ادبی داخلی و خارجی هم عصر حافظ به گردشگران است.

در خصوص چرایی ساخت چنین پروژه‌ای در شهر شیراز به نظر می رسد گردشگری ادبی یک پدیده نوظهور در جهان است و تنها دو دهه از عمر آن می‌گذرد، عملاً در این نوع گردشگری (گردشگری خلاق) به دنبال روایت‌ها و فرا روایت‌ها هستیم و معرفی مشاهیر و مفاخر به پی گیری های فرهنگی که جوامع برای جذب بیشتر گردشگران دارند، کمک می‌کند.

گردشگری ادبی زیر مجموعه گردشگری فرهنگی است، با توجه به اینکه شیراز به عنوان اصلی ترین جاذبه گردشگری در حوزه ادبی و میراث ادبی شناخته می‌شود پس باید به دنبال جذب حداکثری گردشگران فرهنگی که وارد ایران می‌شوند باشیم.

در گردشگری ادبی با سه جاذبه مکان‌های واقعی، مکان‌های خیالی والهام بخش و مکان‌های ساختگی و جدید روبه رو هستیم، مکان‌های واقعی در واقع همان خانه هاو آرامگاه‌های مشاهیر و بناهای مرتبط با اشعار، نوشته‌ها و داستان‌های بزرگان و مفاخر است.

مکان‌های الهام بخش هم آن دسته از فضاهایی هستند که شاعران و نویسندگان درباره آنها داستان‌ها و سروده‌هایی داشتند برای نمونه می‌توان به اشعار حافظ که می‌گوید «عبیرآمیز می‌آید شمالش» اشاره کرد که محدوده دروازه قرآن تا مصلی در شیراز را در ذهن‌ها تداعی می‌کند.

هدف از ساخت چنین مکان‌هایی جذب گردشگر ادبی است که از نمونه این مکان می‌توان به ساخت پروژه باغ موزه مشاهیر اشاره کرد، مکانی با محوریت معرفی مفاخر و مشاهیر جهان که بی تردید به جذب گردشگری ادبی و فرهنگی کمک می‌کند.

گرچه این بناها جدید هستند اما پایگاه و عاملی برای جلب گردشگرانی هستند که با هدف آشنایی با ادبیات و فرهنگ یک کشور سفر می‌کنند و برای نمونه می‌توان به ساخت پارک‌های ادبی و اجرای جشنواره‌ها به نام مفاخر و رویدادهای این چنینی و یا مراکز حافظ و سعدی شناسی اشاره کرد.

باغ موزه مشاهیر یک مکان بسیار مهم برای جذب گردشگران ادبی است که با توجه به اینکه شیراز شهر خلاق ادبی است، ساخت آن همچنان در این شهر یک ضرورت به شمار می‌رود.

کندی این پروژه تا الان هم بسیار طولانی شده و باید متولیان امر با دقت نظر و جدیت بیشتری نسبت به تکمیل آن اقدام کنند.

مشاهیر منتظر باغی برای روایت تاریخ و ادبیات هستند.